Arhiv "Radne akcije" sastavio: Boris Orenčuk
Fotografije iz časopisa Sloboda (od 1969. - 1983. godine)
Omladinske radne akcije
Omladinske radne akcije su
nastale još u toku NOB-a, a naročito su bile popularne nakon završetka Drugog
svetskog rata i imale su za cilj da obnove i izgrade privredu, infrastrukturu,
naučne, sportske, kulturne i zabavne objekte u Jugoslaviji. U prvim
posljeratnim Saveznim radnim akcijama milioni omladinaca gradili su autoputeve,
pruge, fabrike, čak i čitave gradove. Najveće Savezne radne akcije dešavale su
se u periodu od 1946. do 1952. godine.
Kao dan Omladinskih radnih akcija u SFRJ se obeležavao 1. april, dan kada su 1946. godine počele pripreme za organizovanje izgradnje pruge Brčko-Banovići.
Najvažnije radne akcije u bivšoj Jugoslaviji
Kao dan Omladinskih radnih akcija u SFRJ se obeležavao 1. april, dan kada su 1946. godine počele pripreme za organizovanje izgradnje pruge Brčko-Banovići.
Najvažnije radne akcije u bivšoj Jugoslaviji
Počeci radnih akcija mogu se
vezati i za period Narodnooslobodilačke borbe.
Već od samog početka podizanja ustanka u mladi su radili na prikupljanju vojne opreme i municije, u avgustu 1941. godine u selima oko Drvara omladinske radne čete prikupljale su ljetinu i obavljale ostale poslove za front, aktivno su pomagali borce prikupljajući im odjeću i obuću. Prvom većom organizovanom radnom akcijom smatra se odlazak omladinske radne grupe (od oko 150 mladića i devojaka) iz tek oslobođenog Užica, oktobra 1941. godine, prema Višegradu i Dobrunu na berbu kukuruza.
Tokom 1942. godine snažno je rastao broj omladinskih radnih jedinica širom Juhgoslavije. Omladinske radne jedinice iste godine su popravile prvu partizansku prugu Drvar-Ključ i napravile put Glamoč-Rore.
Najvećom radnom akcijom omladine u toku NOB-a smatra se "Žetva u Saničkoj dolini" u kojoj je, tokom jula i avgusta 1942. godine, učestvovalo preko 7.000 mladića i djevojaka. Rezultati ove akcije su bili veliki: sabrano je 270 vagona pšenice, ječma, zobi i kukuruza, osušena su 3 vagona šljiva i jabuka, izvađeno je i utrapljeno 17 vagona krompira, napravljeno je 4 vagona pekmeza od šljiva, sabrano je 5 vagona pasulja, u partizanske bolnice je dnevno otpremano po 3.000 kilograma voća i povrća, podeljeno je oko 150 vagona razne hrane, žita, voća i povrća, a u rezervu je stavljeno 750 vagona razne hrane. Kao poseban podvig ove akcije smatra se žetva 800 žetetela, koja je obavljena 27. avgusta 1942. godine ispred samih ustaških bunkera. Omladina je tada u potpunosti ispunila zavet - "Ni zrno žita okupatoru".
Tokom 1943. godine, godine najtežih borbi, omladina je na slobodnim, ali i na okupranim, područijima svojim radom aktivno učestvovala u pomoći NOP-u. Sljedeće 1944. godine omladina se sa svojim radnim rezultatima takmičila pred Drugi kongres USAOJ-a i dale oko 5 miliona radnih dana, a za najbolje rezultate u tom periodu ostvarila je omladina Like.
U danima pred potpuno oslobođenje zemlje, mladi su radili na raščišćavanju ruševina, obnovi puteva, pruga i mostova, a posbeno se svojim radom ističe na seči drva na Crnom vrhu (od polovin januara - do polovine marta 1945), gde po duboku sniegu i jakoj zimi pripremajno hiljade kubnih metara ogrevnog drveta za potrebe Beograda. U sličnim uslovima mladi seku drveće na Rudniku (od polovine januara do polovine februara 1945) koje je nošeno za Beograd, a naročito u bolnice na Sremskom frontu.
Prve posljeratne radne akcije
U periodu nakon oslobođenja Jugoslavije omladinske radne akcije se proširuju na izgradnju ratom uništene zemlje i tako u periodu do 1952. godine nastaju velike Savezne akcije, gde mladi rade na gradilištima od opšteg društvenog interesa. Svojom masovnošću, iskazanom ne-sebičnošću i željom da se izgradi zemlja mladi ostvaruju niz vrednih rezultata. Iako su u tim prvim radnim akcijama nakon rata vladali veoma teški uslovi rada i života. Akcijaši su radili sa malo mehanizacije i iskustva, često bez pijaće vode, bez dovoljno odeće i obuće.
Godine 1946. mladi iz svih krajeva Jugoslavije okupljaju se na izgradnji omladinske pruge Brčko-Banovići (od 1. maja do 7. novembra 1946), a u izgradnji 90 km duge pruge učestvuje 62.268 omladinaca. Sa mitinga u Brčkom, graditelji su uputili pismo maršalu Titu u kome su dali obećanje da će prugu završiti do 29. novembra 1946. godine. Da bi izgradili prugu mladi su iskopali 1,360.000 kubnih metara zemlje i probili tri tunela s ukupnom dužinom oko 600 metara. Pruga se najviše gradila ručno, jer je bilo vrlo malo alata, a o mehanizaciji sa se i ne govori. Od provoznih sredstava najviše je bilo drvenih kolica. Najteži radni ispiti za mlade graditelje bili su: proboj tunela kroz Majevicu, na Kiseljaku i Orloviku. Prva velika omladinska pruga je bila završena 22 dana pre zadatog roka a na prvom vozu koji je krenuo iz Banovića prema Beogradu bilo je ispisano: "Mi gradimo prugu - pruga gradi nas".
Pored izgradnje pruge Brčko-Banovići, tokom 1946. godine omladina je radila i na izgradnji Novog Travnika, završavanju radova na izgradnji rudarskog naselja u Banovićima, pripremnim radovima za izgradnju auto-puta Beograd-Zagreb, izgradnji 36 km koloseka između Foče i Kopača, i izgradnji 40 km dugog Posavskog kanala koji predstavljao prvi melioracioni objekt kojeg su gradili mladi.
Tokom 1947. godine započinje se s gradnjom druge velike omladinske pruge između Sarajeva i Šamca (od 1. aprila do 15. novembra 1947) čija dužina iznosi 242 km (skoro tri puta duža od prethodne), a gradilo ju je 217.234 omladinaca. Prilikom izgradnje ove pruge trebalo je izgraditi 17 mostova (dužina svakog je između 90 i 180 metara), 9 tunela ukupne dužine 2.525 metara i obaviti zemljane radove sa preko 5 miliona kubnih metara. U prugu je bilo ugrađeno 335.000 pragova i koloseka čija težina iznosi oko 22.000 tona, odnosno za izgradnju pruge je trebalo ugraditi 68.000 vagona materijala za što je bilo potrebno 3 miliona radnih sati.
Omladina je još jednom napravila veliki podvig zavšivši prugu 14 dana pre zadatog roka. Pored ovih radnih rezultata mladi su na stručnim kursovima sticali nova znanja, mnogi su ne samo naučili prva slova, nego su pročitali i više knjiga, mnogi su postali kvalifikovani radnici spremni da odu u fabrike.
Izgradnja pruge Doboj-Banja Luka je bio jedan od poslednjih velikih radova omladine na prugama u periodu obnove Jugoslvije. Od 1. marta do 20. decembra 1951. godine, 90 kilometara dugu prugu gradilo je više od 87.000 mladih. Zadatak je bio velik, jer je trebalo izgraditi 34 mosta i 3 tunela čija je dužina oko 3,5 km, a u nasipe je trebalo ugraditi oko 2 miliona kubnih metara zemlje i kamena. Poseban podvig ove pruge je izgradnja tunela Ljeskove vode, kojeg su kasnije nazvali "institut tunelogradnje", jer su vrlo snažne podzemne Vode i često urušavanje ometali nesmetani rad. Slično je bilo i kod izgradnje tunela Tromeđa. I pored ovih nezgoda prvi voz je ovom prugom prošao 20. decembra 1951. godine.
Pored izgradnje pruga omladina je učestvovala i u izgradnji velikih industriskih objekata: fabika "Ivo Lola Ribar" u Železniku (od aprila 1947. do početka 1948. uz učešće 15.566 omladinaca); fabrika hidrauličnih ležajeva i parnih kotlova u Žitnjaku, kod Zagreba; fabrika za prehrambenu i hemijsku industriju "Jedinstvo" u Žitnjaku, kod Zagreba; fabrika za proizvodnju tempera i sivog liva "Titarf" u Kamniku; fabrika magnezijskih opeka (današnji "Magnohrom") u Kraljevu; hemijski kombinat u Vitkovićima, kod Goražda, fabrika "Maglić" i "Sutjeska" u Foči (1950); fabrika tekstila "Raška" u Novom Pazaru; fabrika kablova "Moša Pijade" u Svetozarevu (1952); fabrike u Aranđelovcu i Mladenovcu; fabrika "Krušik" u Valjevu; železara u Zenici,valjaonica bakra u Sevojnu, kod Užica;železara u Nikšiću.
Kao i na izgradnji nekoliko hidrocentrala: u Jablanici; sistemu hidrocentrala u Mavrovu; hidrocentrali u Zvorniku;sistemu hidrocentrala na Vlasini, hidrocentrali u Vinodolu.
U ovome periodu mladi rade i na izgradnji Novog Beograda. Prva faza ove akcije traje od 1948. do 1951. godine, a u radovima učestvuje 140.000 omladinaca i omladinki, da bi druga faza bila u periodu 1968. do 1969. godine. U periodu od 1948. do 1951. godine traje izgradnja Nove Gorice, a radovi se odvijaju i na izgradnji studentskih gradova u Zagrebu, Sarajevu, Ljubljani itd.
Period malih radnih akcija
Nakon velikih radnih akcija dolazi period koji se naziva "vreme malih akcija" ili akcija koje su imale lokalni značaj. Taj zastoj u organizovanju velikih, saveznih radnih akcija ne znaci da su radne akcije zamrle, jer je omladina kroz taj period ipak održavala svoju aktivnost radeći u svojoj lokalnoj sredini. U ovom periodu, između 1953. i 1958. godine računa se da je bilo oko 20.000 lokalnih omladinskih gradilišta. Radovi su se posebno odvijali na izgradnji objekata za razvoj nekoga grada ili kraja. Glavna tačka koja je činila prekretnicu jednom takvom stanju bio je poziv Josipa Broza Tita da se nastavi sa izgradnjom auto-puta, izrečen na Šestom kongresu Narodne omladine Jugoslavije 27. januara 1958. godine.
Izgradnja auto-puta "Bratstvo-Jedinstvo"
Omladina je oduševljeno prihvatila poziv Josipa Broza Tita i nastavkom radova na izgradnji auto-puta započinje nova faza radnih akcija u Jugoslaviji. Inače, izgradnja auto-puta "Bratstvo i Jedinstvo" odvijala se u dve faze.
Prva faza u izgradnji auto-puta je išla paralelno s izgradnjom velikih omladinskih pruga, a cilj joj je bio da poveže putem Beograd i Zagreb. Prvi radovi na trasi započeli su još 1946. godine i sve do 1948. godine vršile su se pripreme za akciju koja će trajati naredne tri godine. Zvanični početak izgradnje deonice auto-puta između Zagreba i Beograda je bio 1. april 1948. godine, a radovi su trajali do 15. jula 1950. godine. U tom periodu omladina je izgradila 9 metara širok kolovoz u dužini od oko 400 km i tako povezala ta dva grada.
Nakon 8 godina započeo je nastavak izgradnje tog velikog puta. Omladini je povereno da u nekoliko etapa potpuno izgradi autoput "Bratstvo i Jedinstvo". Za nepunih šest meseci, do 23. novembra 1958. godine, 53.323 brigadira je izgradilo 80 km modernog auto-puta i tako povezalo Zagreb i Ljubljanu. U proleće 1959. godine započinje izgradnja dve deonice auto-puta: između Niša i Paraćina i između Demir-kapije i Negotina u ukupnoj dužini od 110 km, a te godine tu deonicu je gradilo 51.000 brigadira. Sledeće, 1960. godine grade se deonice Niš-Grdelica i Udovo-Đevđelija. Put u dužini od 113 km te godine je gradilo 48.557 omladinaca.
Radne akcije tokom 1960-ih i 1970-tih
Nakon pokretanja velike akcije na izgradnji auto-puta dolazi do ponovnog oživljavanja saveznih radnih akcija. Među brojnim akcijama koje se u tom periodu pokreću posebno se ističe ORA "Sava", koja je pokrenuta 1960. godine i koja je okupila veliki broj mladih na izgradnji nasipa i uređenju Zagreba i okoline. Ali broj saveznih radnih akcija ostaje tek na njih nekoliko, tako da 1968. godine egzistira nekoliko većih radnih akcija: ORA "Novi Beograd '68"; ORA "Sava '68"; ORA "Zeleni pojas Đerdapa"; ORA "Motovun '68" i nekoliko manjih. To je bio period kada ponovo opada broj brigada i brigadira.
Već od samog početka podizanja ustanka u mladi su radili na prikupljanju vojne opreme i municije, u avgustu 1941. godine u selima oko Drvara omladinske radne čete prikupljale su ljetinu i obavljale ostale poslove za front, aktivno su pomagali borce prikupljajući im odjeću i obuću. Prvom većom organizovanom radnom akcijom smatra se odlazak omladinske radne grupe (od oko 150 mladića i devojaka) iz tek oslobođenog Užica, oktobra 1941. godine, prema Višegradu i Dobrunu na berbu kukuruza.
Tokom 1942. godine snažno je rastao broj omladinskih radnih jedinica širom Juhgoslavije. Omladinske radne jedinice iste godine su popravile prvu partizansku prugu Drvar-Ključ i napravile put Glamoč-Rore.
Najvećom radnom akcijom omladine u toku NOB-a smatra se "Žetva u Saničkoj dolini" u kojoj je, tokom jula i avgusta 1942. godine, učestvovalo preko 7.000 mladića i djevojaka. Rezultati ove akcije su bili veliki: sabrano je 270 vagona pšenice, ječma, zobi i kukuruza, osušena su 3 vagona šljiva i jabuka, izvađeno je i utrapljeno 17 vagona krompira, napravljeno je 4 vagona pekmeza od šljiva, sabrano je 5 vagona pasulja, u partizanske bolnice je dnevno otpremano po 3.000 kilograma voća i povrća, podeljeno je oko 150 vagona razne hrane, žita, voća i povrća, a u rezervu je stavljeno 750 vagona razne hrane. Kao poseban podvig ove akcije smatra se žetva 800 žetetela, koja je obavljena 27. avgusta 1942. godine ispred samih ustaških bunkera. Omladina je tada u potpunosti ispunila zavet - "Ni zrno žita okupatoru".
Tokom 1943. godine, godine najtežih borbi, omladina je na slobodnim, ali i na okupranim, područijima svojim radom aktivno učestvovala u pomoći NOP-u. Sljedeće 1944. godine omladina se sa svojim radnim rezultatima takmičila pred Drugi kongres USAOJ-a i dale oko 5 miliona radnih dana, a za najbolje rezultate u tom periodu ostvarila je omladina Like.
U danima pred potpuno oslobođenje zemlje, mladi su radili na raščišćavanju ruševina, obnovi puteva, pruga i mostova, a posbeno se svojim radom ističe na seči drva na Crnom vrhu (od polovin januara - do polovine marta 1945), gde po duboku sniegu i jakoj zimi pripremajno hiljade kubnih metara ogrevnog drveta za potrebe Beograda. U sličnim uslovima mladi seku drveće na Rudniku (od polovine januara do polovine februara 1945) koje je nošeno za Beograd, a naročito u bolnice na Sremskom frontu.
Prve posljeratne radne akcije
U periodu nakon oslobođenja Jugoslavije omladinske radne akcije se proširuju na izgradnju ratom uništene zemlje i tako u periodu do 1952. godine nastaju velike Savezne akcije, gde mladi rade na gradilištima od opšteg društvenog interesa. Svojom masovnošću, iskazanom ne-sebičnošću i željom da se izgradi zemlja mladi ostvaruju niz vrednih rezultata. Iako su u tim prvim radnim akcijama nakon rata vladali veoma teški uslovi rada i života. Akcijaši su radili sa malo mehanizacije i iskustva, često bez pijaće vode, bez dovoljno odeće i obuće.
Godine 1946. mladi iz svih krajeva Jugoslavije okupljaju se na izgradnji omladinske pruge Brčko-Banovići (od 1. maja do 7. novembra 1946), a u izgradnji 90 km duge pruge učestvuje 62.268 omladinaca. Sa mitinga u Brčkom, graditelji su uputili pismo maršalu Titu u kome su dali obećanje da će prugu završiti do 29. novembra 1946. godine. Da bi izgradili prugu mladi su iskopali 1,360.000 kubnih metara zemlje i probili tri tunela s ukupnom dužinom oko 600 metara. Pruga se najviše gradila ručno, jer je bilo vrlo malo alata, a o mehanizaciji sa se i ne govori. Od provoznih sredstava najviše je bilo drvenih kolica. Najteži radni ispiti za mlade graditelje bili su: proboj tunela kroz Majevicu, na Kiseljaku i Orloviku. Prva velika omladinska pruga je bila završena 22 dana pre zadatog roka a na prvom vozu koji je krenuo iz Banovića prema Beogradu bilo je ispisano: "Mi gradimo prugu - pruga gradi nas".
Pored izgradnje pruge Brčko-Banovići, tokom 1946. godine omladina je radila i na izgradnji Novog Travnika, završavanju radova na izgradnji rudarskog naselja u Banovićima, pripremnim radovima za izgradnju auto-puta Beograd-Zagreb, izgradnji 36 km koloseka između Foče i Kopača, i izgradnji 40 km dugog Posavskog kanala koji predstavljao prvi melioracioni objekt kojeg su gradili mladi.
Tokom 1947. godine započinje se s gradnjom druge velike omladinske pruge između Sarajeva i Šamca (od 1. aprila do 15. novembra 1947) čija dužina iznosi 242 km (skoro tri puta duža od prethodne), a gradilo ju je 217.234 omladinaca. Prilikom izgradnje ove pruge trebalo je izgraditi 17 mostova (dužina svakog je između 90 i 180 metara), 9 tunela ukupne dužine 2.525 metara i obaviti zemljane radove sa preko 5 miliona kubnih metara. U prugu je bilo ugrađeno 335.000 pragova i koloseka čija težina iznosi oko 22.000 tona, odnosno za izgradnju pruge je trebalo ugraditi 68.000 vagona materijala za što je bilo potrebno 3 miliona radnih sati.
Omladina je još jednom napravila veliki podvig zavšivši prugu 14 dana pre zadatog roka. Pored ovih radnih rezultata mladi su na stručnim kursovima sticali nova znanja, mnogi su ne samo naučili prva slova, nego su pročitali i više knjiga, mnogi su postali kvalifikovani radnici spremni da odu u fabrike.
Izgradnja pruge Doboj-Banja Luka je bio jedan od poslednjih velikih radova omladine na prugama u periodu obnove Jugoslvije. Od 1. marta do 20. decembra 1951. godine, 90 kilometara dugu prugu gradilo je više od 87.000 mladih. Zadatak je bio velik, jer je trebalo izgraditi 34 mosta i 3 tunela čija je dužina oko 3,5 km, a u nasipe je trebalo ugraditi oko 2 miliona kubnih metara zemlje i kamena. Poseban podvig ove pruge je izgradnja tunela Ljeskove vode, kojeg su kasnije nazvali "institut tunelogradnje", jer su vrlo snažne podzemne Vode i često urušavanje ometali nesmetani rad. Slično je bilo i kod izgradnje tunela Tromeđa. I pored ovih nezgoda prvi voz je ovom prugom prošao 20. decembra 1951. godine.
Pored izgradnje pruga omladina je učestvovala i u izgradnji velikih industriskih objekata: fabika "Ivo Lola Ribar" u Železniku (od aprila 1947. do početka 1948. uz učešće 15.566 omladinaca); fabrika hidrauličnih ležajeva i parnih kotlova u Žitnjaku, kod Zagreba; fabrika za prehrambenu i hemijsku industriju "Jedinstvo" u Žitnjaku, kod Zagreba; fabrika za proizvodnju tempera i sivog liva "Titarf" u Kamniku; fabrika magnezijskih opeka (današnji "Magnohrom") u Kraljevu; hemijski kombinat u Vitkovićima, kod Goražda, fabrika "Maglić" i "Sutjeska" u Foči (1950); fabrika tekstila "Raška" u Novom Pazaru; fabrika kablova "Moša Pijade" u Svetozarevu (1952); fabrike u Aranđelovcu i Mladenovcu; fabrika "Krušik" u Valjevu; železara u Zenici,valjaonica bakra u Sevojnu, kod Užica;železara u Nikšiću.
Kao i na izgradnji nekoliko hidrocentrala: u Jablanici; sistemu hidrocentrala u Mavrovu; hidrocentrali u Zvorniku;sistemu hidrocentrala na Vlasini, hidrocentrali u Vinodolu.
U ovome periodu mladi rade i na izgradnji Novog Beograda. Prva faza ove akcije traje od 1948. do 1951. godine, a u radovima učestvuje 140.000 omladinaca i omladinki, da bi druga faza bila u periodu 1968. do 1969. godine. U periodu od 1948. do 1951. godine traje izgradnja Nove Gorice, a radovi se odvijaju i na izgradnji studentskih gradova u Zagrebu, Sarajevu, Ljubljani itd.
Period malih radnih akcija
Nakon velikih radnih akcija dolazi period koji se naziva "vreme malih akcija" ili akcija koje su imale lokalni značaj. Taj zastoj u organizovanju velikih, saveznih radnih akcija ne znaci da su radne akcije zamrle, jer je omladina kroz taj period ipak održavala svoju aktivnost radeći u svojoj lokalnoj sredini. U ovom periodu, između 1953. i 1958. godine računa se da je bilo oko 20.000 lokalnih omladinskih gradilišta. Radovi su se posebno odvijali na izgradnji objekata za razvoj nekoga grada ili kraja. Glavna tačka koja je činila prekretnicu jednom takvom stanju bio je poziv Josipa Broza Tita da se nastavi sa izgradnjom auto-puta, izrečen na Šestom kongresu Narodne omladine Jugoslavije 27. januara 1958. godine.
Izgradnja auto-puta "Bratstvo-Jedinstvo"
Omladina je oduševljeno prihvatila poziv Josipa Broza Tita i nastavkom radova na izgradnji auto-puta započinje nova faza radnih akcija u Jugoslaviji. Inače, izgradnja auto-puta "Bratstvo i Jedinstvo" odvijala se u dve faze.
Prva faza u izgradnji auto-puta je išla paralelno s izgradnjom velikih omladinskih pruga, a cilj joj je bio da poveže putem Beograd i Zagreb. Prvi radovi na trasi započeli su još 1946. godine i sve do 1948. godine vršile su se pripreme za akciju koja će trajati naredne tri godine. Zvanični početak izgradnje deonice auto-puta između Zagreba i Beograda je bio 1. april 1948. godine, a radovi su trajali do 15. jula 1950. godine. U tom periodu omladina je izgradila 9 metara širok kolovoz u dužini od oko 400 km i tako povezala ta dva grada.
Nakon 8 godina započeo je nastavak izgradnje tog velikog puta. Omladini je povereno da u nekoliko etapa potpuno izgradi autoput "Bratstvo i Jedinstvo". Za nepunih šest meseci, do 23. novembra 1958. godine, 53.323 brigadira je izgradilo 80 km modernog auto-puta i tako povezalo Zagreb i Ljubljanu. U proleće 1959. godine započinje izgradnja dve deonice auto-puta: između Niša i Paraćina i između Demir-kapije i Negotina u ukupnoj dužini od 110 km, a te godine tu deonicu je gradilo 51.000 brigadira. Sledeće, 1960. godine grade se deonice Niš-Grdelica i Udovo-Đevđelija. Put u dužini od 113 km te godine je gradilo 48.557 omladinaca.
Radne akcije tokom 1960-ih i 1970-tih
Nakon pokretanja velike akcije na izgradnji auto-puta dolazi do ponovnog oživljavanja saveznih radnih akcija. Među brojnim akcijama koje se u tom periodu pokreću posebno se ističe ORA "Sava", koja je pokrenuta 1960. godine i koja je okupila veliki broj mladih na izgradnji nasipa i uređenju Zagreba i okoline. Ali broj saveznih radnih akcija ostaje tek na njih nekoliko, tako da 1968. godine egzistira nekoliko većih radnih akcija: ORA "Novi Beograd '68"; ORA "Sava '68"; ORA "Zeleni pojas Đerdapa"; ORA "Motovun '68" i nekoliko manjih. To je bio period kada ponovo opada broj brigada i brigadira.
Radne akcije iz 1969. i 1970.
godine bile su začetak reafirmacije dobrovoljnog rada omladine. Tako su 1970.
godine organizirane sledeće akcije: u Banja Luci na otklanjanju posledica od
zemljotresa, Sava, Novi Beograd, Đerdap, a s radom počinju akcije u Nišu i na
Tjentištu - ORA "Sutjeska". Sledeće godine se pokreću uz ove i dve
nove akcije: na regulaciji Morave i izgradnji pruge Beograd-Bar. U tom periodu
sve veća pažnja se poklanja društvenim aktivnostima, a 1972. godine potpisan je
Društveni dogovor o izvođenju radova na objektima od šireg društvenog značaja.
U 1973. godini, uz već postojeće, izrastaju nove radne akcije: Kumrovec,
Kozjansko, Kopaonik i Jasenovac. Sledeće 1974. godine ORA "Sava" slavi
svoju 15-godišnjicu postojanja i organizovanog okupljanja mladih, a od većih
akcija te godine bile su ORA "Sutjeska"; ORA "Niš"; ORA
"Morava"; ORA "Beograd-Bar"; ORA "Kozara"; ORA
"Šabac" itd. U 1975. godini organizujera se 15 saveznih omladinskih
radnih akcija sa oko 15.500 brigadira.
Na osnovu vrlo masovnog učešća mladih na lokalnim omladinskim radnim akcijama izrasta sve veći interes omladine za učešće na akcijama saveznog značaja. Tako se u toku 1979. godine organizovalo 32 omladinske radne akcije saveznog značaja, sa ukupno 46.663 brigadira, a uz njih i 13 akcija republičkog i 3 akcije pokrajinskog značaja. U 1980. godini organizirane su 34 savezne omladinske radne akcije sa oko 43.000 brigadira, a istovremeno su organizirane 23 akcije republičkog i pokrajinskog značaja. Sledeće godine (1981) organizirano je 36 saveznih omladinskih radnih akcija i 60 omladinskih radnih akcija na republičkom i pokrajinskom nivou. U okviru tih akcija učestvovalo je oko 60.000 brigadira.
Na osnovu vrlo masovnog učešća mladih na lokalnim omladinskim radnim akcijama izrasta sve veći interes omladine za učešće na akcijama saveznog značaja. Tako se u toku 1979. godine organizovalo 32 omladinske radne akcije saveznog značaja, sa ukupno 46.663 brigadira, a uz njih i 13 akcija republičkog i 3 akcije pokrajinskog značaja. U 1980. godini organizirane su 34 savezne omladinske radne akcije sa oko 43.000 brigadira, a istovremeno su organizirane 23 akcije republičkog i pokrajinskog značaja. Sledeće godine (1981) organizirano je 36 saveznih omladinskih radnih akcija i 60 omladinskih radnih akcija na republičkom i pokrajinskom nivou. U okviru tih akcija učestvovalo je oko 60.000 brigadira.
Radne akcije
Hercegovačkoj-neretvanskoj županji.
Put za Nevesinje,
Dio Jadranske magistrale,
Rekonstrukcija puta za
MOSTAR-BUNA-ŽITOMISLIĆI,
pošumljavanje brda Hum,
put za Sarajevo-Konjic,
rekonstrukcija puteva za
Polog-Široki brijeg,
skupljanje sirovina za fabrike,
tunel mostarko blato-jasenica
koji je za regulaciju vode,
zemljoradnička akcija na
Mostarskom blatu,
zidanje zida na Žovnici za
uzgajanje stoke,
rekonstrukcija fabrike duhana
mostar,
osnovna škola u ilićima,
obnavljanje Ruišta „pravljenje
novih sadržaja“
Interviju sa učesnicima radnih
akcija: Bračni par Simić iz Mostara.........3
Risto Simić-Sa 22.godine otišao
prvi put u radnu akciju.Upočetku je bio samo radnik,a kasnije je postao udarnik
i vođa radničke brigade zahvaljujući svojoj radinosti.Dobivao je udarne plakete
za svoje zasluge.Kako kaže čika Risto njemu je bila čast da ide da gradi svoju
zemlju za sebe,svoju djecu i sve nacije u Jugoslaviji.Posebno naglašava da mu
je na radnim akcijama hrana bila bolja nego u vlastitiom domu,te pjesme koje su
ga odmarale i davale mu poticaj za još
veći rad,a najdraža mu je pjesma „Da nam živi,živi rad“.Sjeća se jednog nemilog
događaja kaže kad je bio vođa brigade te su gradili Ostrožac prugu da je jedna
djevojka ostala bez dvije noge nesretnim slučajem u postavljanju šina na
prugu,te nadodaje da je bilo mnogo ozljeda ali tadašnja vlast to nije puštala u
javnost.Kaže da nije bilo strojeva te da se sve radilo ručno,bez modernih strojeva.Čika Risto na radnoj akciji upoznaje
svoju buduću ženu,koja je također bila učesnik radnih akcija,te je sa njom u
sretnom braku već 50 godina. Radne akcije na kojima je sudjelovao čika Risto
su:
Šamac-sarajevo pruga,
Brčko-Banovići pruga,
tvornica bicikla ilidža,
Ostrožac pruga......
Anđa-žena od čika Riste.Prvi
put otišla u radnu akciju sa 21.godinom.Teta Anđa kaže da su joj radne akcije
mnogo pomogle u životu,jer je usadila u sebe naviku za rad,te nadodaje da baš
to danas fali mladima.Najdraži joj je bio slogan „čuvajte brastvo i jedinstvo
kao zjenicu svoga oka“.Radne akcije u kojim je sudjelovala:
Tunel-mostarko blato-jasenica
koji je za regulaciju vode,
zemljoradnička akcija,
zidanje zida na Žovnici za
stoku,
skupljanje za fabrike
sirovine“papir,pamuk....“